Jak zazwyczaj reagujesz na płacz swojego niemowlaka? Według wszelkiego prawdopodobieństwa, robisz to, co matki i ojcowie różnych kultur robią od pokoleń. Próbujesz go nakarmić, kołysać i… śpiewać.

Maluch a rytm

Czy wiesz, że już jednodniowe dziecko jest w stanie rozróżniać rytmiczne wzory? W 2009 roku naukowcy z Węgier i Holandii na podstawie pomiaru fal mózgowych noworodków, badanych podczas słuchania rytmów stwierdzili, że dzieci są w stanie rozróżnić różnice między dźwiękami. Maluchy były w stanie odróżnić odtwarzany z taśmy śpiew osoby dorosłej przeznaczony dla dziecka, dla innego dorosłego i śpiew nieprzeznaczony dla słuchaczy. Wyniki badań sugerują, że styl śpiewu skierowanego do niemowląt i zdolność rozpoznawania jego właściwości mogą być wrodzone.

To nie jedyny związek między niemowlętami a muzyką. Istnieje coraz więcej dowodów, na to, że muzyka może odgrywać ważną rolę dla rozwoju małego dziecka. Niektórzy wysnuwają nawet hipotezę, że śpiewanie niemowlęciu jest pierwszą lekcją języka, z jaką maluch się styka i może zapobiec problemom językowym w późniejszym życiu.

Już dawno temu zauważono, że istnieje specjalny rodzaj komunikacji między rodzicami a niemowlętami, który polega na tym, że dorośli mówią do swoich dzieci z pewną specyficzną manierą, przypominającą coś w rodzaju pieśni. Zjawisko to występuje w różnych kulturach, a samo śpiewanie jest naturalnym sposobem komunikacji, który charakteryzuje się zróżnicowanym tempem i mocnym zabarwieniem emocjonalnym głosu. Na całym świecie rodzice śpiewają swoim dzieciom wysokim tonem i z dobitnym akcentowaniem rytmu.

Wpływ śpiewu na rozwój dzieci

Okazuje się, że taki rodzaj komunikacji „śpiewającej” może mieć silny związek ewolucyjny z rozwojem niemowląt. Hipoteza ta przedstawiona została w książce Sandry Trehub „Musical predispositions in infancy”. Autorka twierdzi m.in., że śpiewający sposób komunikowania się z dzieckiem:

• pomaga w optymalizacji nastroju niemowlęcia i reguluje jego poziom pobudzenia,
• oraz wzmacnia więź emocjonalną między opiekunem a dzieckiem.

Z innych badań dotyczących tego samego tematu – a więc wpływu śpiewu na rozwój małych dzieci, możemy się dodatkowo dowiedzieć, że:

• śpiew rodzica efektywnie obniża ciśnienie krwi u zestresowanych i wystraszonych dzieci,
• śpiewanie dzieciom wpływa na rozwój specyficznych połączeń nerwowych w ich mózgu. Połączenia te są szczególne, gdyż powstają tylko w jeden sposób i tylko we wczesnych latach dzieciństwa. Naukowcy podejrzewają, że połączenia te stymulują rozwój innych zmysłów, m.in. mowę czy wzrok,
• wsłuchiwanie się w treść kołysanki sprzyja rozwojowi wyobraźni,
• dzieci, słuchając muzyki wykonywanej przez rodzica, uczą się koncentracji i uważnego słuchania,
• śpiewanie dzieciom i kołysanie w rytm muzyki dostarcza maluchom dwóch bodźców jednocześnie. Dziecko integruje doświadczenia związane z ruchem własnego ciała z rytmem piosenki, co wspiera rozwój koordynacji wzrokowo-ruchowej, dzięki czemu dziecko ma szansę w przyszłości szybciej nauczyć się np. tańczyć,
• śpiewanie w ciąży działa wyciszająco i uspokajająco na dzieci,
• śpiewanie ma terapeutyczny wpływ na samego śpiewającego. Kołysanki pomagają dorosłemu się zrelaksować, wyciszyć, rozluźnić.

Istnieje duże prawdopodobieństwo, że śpiewanie dzieciom zwiększyło przeżywalność noworodków w przeszłości. W jaki sposób? Regulacja pobudzenia i optymalizacja nastroju niemowląt wpływa na to, że łatwiej się je karmi i usypia, co pomaga im zdrowo rosnąć i się rozwijać. Potwierdzają to badania z 1997 roku, przeprowadzone na wcześniakach. Te, które podczas swojego pobytu w inkubatorze słuchały śpiewu trzy razy dziennie po 20 minut przez cztery dni, jadły więcej, szybciej przybierały na wadze i były wcześniej wypisywane ze szpitala niż niemowlęta, którym nie śpiewano. Dodatkowo u dzieci, którym śpiewano, poprawił się stan fizjologiczny organizmu.

Jak wykorzystać wiedzę o muzyce i jej wpływie na niemowlęta?

Przede wszystkim warto pamiętać o tym, by absolutnie nie proponować małym dzieciom słuchania muzyki przez słuchawki. Uszy niemowląt są bardzo wrażliwe i odtwarzanie muzyki bezpośrednio do nich przez słuchawki może spowodować poważne komplikacje w rozwoju ich słuchu. Dużo mniej znaczące dla rozwoju dzieci jest też odtwarzanie muzyki z płyty. Śpiew ma olbrzymi wpływ na rozwój niemowląt, ale przede wszystkim taki, który wykonywany jest przez rodziców. I nie ważne, czy potrafimy to robić tak profesjonalnie, jak zawodowi piosenkarze. Dla naszych dzieci nie ma to najmniejszego znaczenia. Maluchy uwielbiają nasz głos, a przygodę ze śpiewaniem możemy rozpocząć jeszcze, gdy znajdują się w naszym brzuchu. Płód zaczyna przetwarzać sygnały dźwiękowe w około 25 tygodnia życia. Jest to jeden z powodów, dla których noworodki wolą słyszeć głos matki – bo jest on dla nich po prostu najbardziej znajomy.

Śpiew w ciąży ma dodatkową zaletę – pozwala dziecku poznać piosenki, których będzie słuchał już po drugiej stronie brzucha. Można też spróbować śpiewać wybrane piosenki w porze uspakajania i przygotowania do snu. Następnie, po porodzie wystarczy używać tego samego utworu, który dziecko automatycznie skojarzy z wybraną porą – leżenia i zasypiania.

Jakie kołysanki wybrać, by zadziałały uspokajająco?

Te, które charakteryzują się spokojną melodią i płynną rytmiką. Doskonale w tej roli sprawdzają się tradycyjne kołysanki, znane nam wszystkim z dzieciństwa: „Aaa kotki dwa” albo „Ach śpij, kochanie”. Wreszcie, śpiewajmy póki możemy, bo tak bezkrytycznych i pełnych uwielbienia dla naszego śpiewu odbiorców jak nasze dzieci, możemy już w swoim życiu więcej nie spotkać.

Opracowano na podstawie recenzji artykułu zaczerpniętego ze strony

Internetowej DSW.